fot.domena publicznaKarol Wielki według Albrechta Dürera.
Karol Wielki (-814) – król Franków i twórca odnowionego cesarstwa rzymskiego. Członek dynastii Karolingów, syn Pepina Krótkiego, urodzony w 742 lub 747 roku. W 768 roku odziedziczył po ojcu połowę państwa Franków, szybko jednak zmarginalizował brata Karlomana, a po jego śmierci w 771 roku zjednoczył kraj pod swoim panowaniem.
Niestrudzony wódz, organizujący niemal rokroczne wyprawy przeciwko sąsiadom. Zajął państwo Longobardów, w roku 774 obalił ich monarchę i sam koronował się na longobardzkiego króla. Na skutek długich wojen podbił kraj Sasów aż po rzekę Łabę, dając tym samym początek przyszłemu państwu niemieckiemu. Złamał niezależność Bawarii i prowadził udane walki z Awarami, osiadłymi nad środkowym Dunajem. Atakował też plemiona słowiańskie na Połabiu oraz Czechów. Znaczącą porażkę poniósł tylko w walkach z muzułmanami na Półwyspie Iberyjskim.
Reformator prawa, mecenas kultury i sztuki. Okres rozkwitu towarzyszący jego rządom określa się często mianem renesansu karolińskiego. 25 grudnia 800 roku został koronowany przez papieża Leona III na cesarza rzymskiego.
Przyjmuje się, że istniejące w językach słowiańskich słowo „król” pochodzi od imienia Karola Wielkiego. W świetle współczesnych badań także samo pojęcie tytułu królewskiego czy cesarskiego w pierwszych wiekach po Karolu wiązano ściśle z jego osobą: w kręgu cywilizacji zachodniej za uprawnionych do koronacji uważano tylko tych monarchów, którzy wywodzili się od władcy Franków lub byli spowinowaceni z jego potomkami. To przekonanie odegrało zapewne istotną rolę przy koronacji Bolesława Chrobrego, jego syna Mieszka i pierwszej polskiej królowej Rychezy.