fot.domena publicznaAdelajda Heska, wizerunek autorstwa Jana Matejki (fot. domena publiczna)
Adelajda Heska (1324-1371) – druga żona Kazimierza Wielkiego. Adelajda była córką landgrafa Hesji – Henryka II Żelaznego i Elżbiety z dynastii Wettynów. Ówczesna Hesja była niewielka (składała się tylko z dwóch okręgów), w dodatku dzieliły ją między siebie różne gałęzi rodu. Adelajda pochodziła ze starej rodziny wywodzącej się od książąt brabanckich, która jednak mocno podupadła. Kiedy Kazimierz zdecydował się – za radą władcy Czech Jana Luksemburskiego – zawrzeć związek z córką tamtejszego landgrafa, ten mógł zapewnić przyszłej pannie młodej niewielki posag, który Długosz w swej kronice nazywa wprost ubogim i który nigdy nie został wypłacony. Mimo to Adelajdę czekało w Polsce wspaniałe powitanie. Do jej ślubu z polskim królem oraz do koronacji doszło 29 września 1341 roku w Poznaniu. Kazimierz zapewnił swojej żonie bogatą oprawę, władczyni miała osobny dwór i mieszkała albo na Wawelu, albo w swoich dobrach – Sandomierzu. Niestety małżeństwo okazało się nieudane.
Król słynął z tego, że miał słabość do pięknych kobiet, tymczasem Adelajda błyszczała raczej przymiotami ducha niż urodą. W dodatku władca nie doczekał się z nią upragnionego potomstwa. Kazimierz postanowił oddalić żonę. Uwięził ją na zamku w Żarnowcu, licząc że niewola skłoni ją do wyrażenia zgody na rozwód. Gdy w 1356 roku król zawarł bigamiczny ślub z Rokiczanką, Adelajda opuściła Polskę – choć nie sposób stwierdzić czy z własnej woli, czy też została wygnana przez męża.
Po powrocie do swojej ojczyzny Adelajda rozpoczęła kampanię przeciwko polskiemu królowi, w którą zaangażowała papieża, informując że została bezprawnie odesłana i pozbawiona dochodów oraz żądając przeprowadzenia dochodzenia w tej sprawie i przywrócenia jej do praw należnych legalnej małżonce. Urban V przychylił się do jej prośby i wysłał do Polski swojego człowieka, który miał zbadać okoliczności wyjazdu królowej. Proces toczył się długo ponieważ Kazimierz ze swojej strony stale dokładał starań, by unieważnić małżeństwo z Adelajdą. Nigdy nie odniósł pełnego sukcesu. Adelajda do końca życia mieszkała w Hesji, gdzie zmarła w 1371 roku, przeżywszy króla o rok.
