Tales z Miletu
Filozof i podróżnik, zasłużony również na polu astronomii i geometrii. Był także kupcem i doradcą w sprawach politycznych. Żył za czasów Solona i Krezusa. Pewnych informacji o roku śmierci Talesa dostarcza Apollodor, który podaje, że zmarł on w roku 547 p.n.e., mając wówczas 78 lat. Tales był Grekiem, choć ze strony matki pochodził z Fenicji. Grecy umieszczają go wśród siedmiu wielkich mędrców, uznając go za pierwszego z nich. Taką opinię przekazał Diogenes Laertios, natomiast Arystoteles przedstawia Talesa jako tego, od którego rozpoczęła się filozofia przyrody.
Informacje o Talesie pochodzą z późniejszych relacji takich autorów jak Herodot, Platon, Arystoteles, Hipolit, Proklos i Simplicjusz. Nie pozostawił on jednak własnych pism na temat swoich poglądów. Pierwszy raz został wspomniany przez Herodota, który żył około sto lat później. Herodot przekazał przede wszystkim informacje o jego działalności militarnej jako doradcy. Na przykład Krezusowi doradził wykopanie półksiężycowego rowu, który rozdzielił rzekę Halys, umożliwiając przeprawę wojsk. Z kolei Jonów zachęcał do utworzenia wspólnego związku obronnego przeciw Persom, którego siedziba miała znajdować się w Teos. Jednak najbardziej znanym dokonaniem Talesa było przewidzenie zaćmienia Słońca 28 maja 585 roku p.n.e., co doprowadziło do zawarcia rozejmu, a później pokoju między Lidami a Medami.
Jest możliwe, że przewidując zaćmienie Tales opierał się na chaldejsko-babilońskich obserwacjach, które wskazywały na cykliczność takich zjawisk co 18 lat. Mógł bazować na zaćmieniu, które miało miejsce 18 maja 603 roku p.n.e. Władysław Tatarkiewicz jednak sugeruje, że obliczenia Talesa były bardziej wynikiem umiejętności technicznych niż naukowych. Tales nie znał przyczyn zjawisk, które przepowiadał, ani nie potrafiłby uzasadnić poprawności swoich obliczeń. Interesująca jest także historia o tym, jak rzekomo nauczył Egipcjan mierzyć wysokość piramid: wystarczyło poczekać, aż cień człowieka zrówna się z jego wzrostem, a następnie zmierzyć cień piramidy.
Rozważając filozofię Talesa, należy zwrócić uwagę, że dokonał on przejścia od mitologii do nauki. Najlepiej ilustruje to jego teoria, że „wszystko jest z wody, z wody powstało i z wody się składa”. Kluczowe nie jest to, że Tales wskazywał na wodę, ale to, że pomijał bóstwa, takie jak Okeanos i Tetyda, które w mitologii uważano za rodziców wszelkiego istnienia. Tales zrezygnował z mitologicznych wyjaśnień i skupił się wyłącznie na rzeczywistości – na wodzie.
Rozważania Talesa były związane z jego głównym zainteresowaniem – przyrodą, a szczególnie pytaniem o jej początek. Z czasem pojawiło się też pytanie o pierwotną materię. Jego następców, pierwszych filozofów, Arystoteles nazywał „fizjologami”, czyli teoretykami przyrody. W przypadku Talesa pierwotną materią była woda. Choć mógł być pod wpływem mitologii, bardziej prawdopodobne jest, że doszedł do tego wniosku na podstawie obserwacji, zauważając, że wszystko, co żywe, jest wilgotne – jak świeży pokarm – a to, co umiera, wysycha. Z tego wynikało, że woda jest podstawowym elementem niezbędnym dla życia i istnienia przyrody.
Więcej informacji o czasach Talesa
