Ciekawostki Historyczne

Stefan Czarniecki (1599–1665)

Stefan Czarniecki (1599–1665), dowódca wojskowy, autor niekonwencjonalnej na swoje czasy strategii wojennej.fot.Brodero Matthisen/domena publiczna

Stefan Czarniecki (1599–1665), dowódca wojskowy, autor niekonwencjonalnej na swoje czasy strategii wojennej.

Stefan Czarniecki (1599–1665)

Dowódca wojskowy, hetman polny koronny. Syn ubogiego szlachcica; nie odbył zagranicznych studiów, zamiast tego przyłączył się do „lisowczyków” – oddziału utworzonego przez Aleksandra Józefa Lisowskiego. Walczył w wojnie trzyletniej, brał udział w bitwie pod Chocimiem w 1621 roku. Brał udział w kampaniach przeciwko Szwedom, Rosjanom, Tatarom oraz Kozakom pod zwierzchnictwem Stanisława Koniecpolskiego.

Zasłynął odwagą w 1637 roku, kiedy pod Kumiejkami dowodził szarżą na kozacki tabor. Czarniecki nabrał wówczas przekonania, że przy pomocy jazdy można na polu bitwy dokonać wszystkiego. Po tragicznej przegranej armii koronnej pod Batohem w 1652 roku jako jeden z ocalałych otrzymał godność oboźnego koronnego, a już rok później działał jako samodzielny przywódca. W roku 1653 został postrzelony, kiedy jako pierwszy wdarł się za palisady broniące Monasterzyska. Po tym incydencie medycy musieli zastąpić część podniebienia rannego metalową blaszką.

W 1655 roku pozostał wierny królowi Polski, choć wielu magnatów odwracało się od niego i przechodziło na stronę szwedzką. 3 stycznia 1656 roku Czarniecki został mianowany regimentarzem. Jan Chryzostom Pasek pisał na jego temat: „sam przed nami natarczywie skoczywszy, siekł, strzelał, narażał się nie jak hetman, ale jak prosty żołnierz”. Wielokrotnie zarzucano mu jednak, że nie zwraca uwagi na ponoszone w boju straty. Podczas licznych wojen nie okazywał litości ludności cywilnej, jego wojska dopuszczały się okrucieństw, paliły wsie i kościoły.

Czarniecki zasłynął z talentu do prowadzenia „wojny szarpanej”, polegającej na uciążliwym nękaniu przeciwnika szybkimi uderzeniami w chwilach, kiedy był najbardziej wrażliwy, ale potrafił również wygrać w walnej bitwie, czego dowiódł w 1660 roku pod Połonką i nad Basią przeciw Rosjanom. Za wzorową postawę podczas potopu szwedzkiego niemal został hetmanem koronnym. Po śmierci Lanckorońskiego, król Jan Kazimierz chciał wręczyć mu buławę, został jednak przegłosowany przez senatorów. Buławę hetmańską Czarniecki otrzymał później, w 1665 roku, kiedy tłumił bunt na Ukrainie, lecz był już wtedy u kresu sił i nie zdołał nacieszyć się tytułami. Zmarł w drodze do Warszawy, 16 lutego 1665 roku.

O tym gdzie krył się sekret sukcesów naszych największych wodzów przeczytacie w książce „Polscy bogowie wojny”.

Dowiedz się więcej o Stefanie Czarnieckim:

Nowożytność

Prawdziwy Jurko Bohun

Historyczny pierwowzór Jurko Bohuna z „Ogniem i mieczem” istniał naprawdę! I wielokrotnie dał się Polakom we znaki, m.in. bezpardonowo…

12 marca 2024 | Autorzy: Herbert Gnaś

Nowożytność

Stefan Czarniecki – bohater narodowy, krwawy dowódca i… pazerny hetman

Jego nazwisko pojawia się w hymnie Polski, gdzie wymieniany jest jako ten, co dla ojczyzny ratowania „wrócił się przez…

15 stycznia 2021 | Autorzy: Marcin Moneta

Nowożytność

Mątwy 1666, czyli rzeź polsko-polska

Po dziesięcioleciach krwawych wojen z Turkami, Tatarami, Moskwą, Kozakami, tuż po dramatycznie wyniszczającym potopie szwedzkim polska szlachta zafundowała Rzeczpospolitej…

5 stycznia 2021 | Autorzy: Marcin Moneta

Najważniejsze bitwy Stefana Czarnieckiego:

Ciekawe materiały o Stefanie Czarnieckim z portalu TwojaHistoria.pl:

Nowożytność

Sztuka wojny Stefana Czarnieckiego. Co „dla ojczyzny ratowania” robił ten wielki…

Na polu walki lepiej uzbrojeni i liczniejsi Szwedzi mieli zdecydowaną przewagę. Polacy nie mieli jednak zamiaru ustąpić. Podczas gdy…

22 maja 2019 | Autorzy: Michael Morys-Twarowski

Nowożytność

Stefan Czarniecki. Genialny wódz, beztroski ryzykant, a może… zbrodniarz wojenny?

Do historii przeszedł jako nieustraszony pogromca Szwedów i bohater uwieczniony w „Mazurku Dąbrowskiego”. Z drugiej strony – Czarniecki nigdy…

30 kwietnia 2019 | Autorzy: Michael Morys-Twarowski

Nowożytność

Największe porażki husarii. Bitwy pod Dobryniczami, Cecorą, Kłeckiem, Parkanami i Kliszowem

Husaria była niezwyciężona i nigdy nie przegrała żadnej bitwy – to przekonanie podziela wielu z nas, nawet ci, którzy…

22 stycznia 2019 | Autorzy: Adam Szabelski

Najciekawsze historie wprost na Twoim mailu!

Zapisując się na newsletter zgadzasz się na otrzymywanie informacji z serwisu Lubimyczytac.pl w tym informacji handlowych, oraz informacji dopasowanych do twoich zainteresowań i preferencji. Twój adres email będziemy przetwarzać w celu kierowania do Ciebie treści marketingowych w formie newslettera. Więcej informacji w Polityce Prywatności.