
fot.Brodero Matthisen/domena publiczna Stefan Czarniecki (1599–1665), dowódca wojskowy, autor niekonwencjonalnej na swoje czasy strategii wojennej.
Stefan Czarniecki (1599–1665) – dowódca wojskowy, hetman polny koronny. Syn ubogiego szlachcica; nie odbył zagranicznych studiów, zamiast tego przyłączył się do „lisowczyków” – oddziału utworzonego przez Aleksandra Józefa Lisowskiego. Walczył w wojnie trzyletniej, brał udział w bitwie pod Chocimiem w 1621 roku. Brał udział w kampaniach przeciwko Szwedom, Rosjanom, Tatarom oraz Kozakom pod zwierzchnictwem Stanisława Koniecpolskiego.
Zasłynął odwagą w 1637 roku, kiedy pod Kumiejkami dowodził szarżą na kozacki tabor. Czarniecki nabrał wówczas przekonania, że przy pomocy jazdy można na polu bitwy dokonać wszystkiego. Po tragicznej przegranej armii koronnej pod Batohem w 1652 roku jako jeden z ocalałych otrzymał godność oboźnego koronnego, a już rok później działał jako samodzielny przywódca. W roku 1653 został postrzelony, kiedy jako pierwszy wdarł się za palisady broniące Monasterzyska. Po tym incydencie medycy musieli zastąpić część podniebienia rannego metalową blaszką.
W 1655 roku pozostał wierny królowi Polski, choć wielu magnatów odwracało się od niego i przechodziło na stronę szwedzką. 3 stycznia 1656 roku Czarniecki został mianowany regimentarzem. Jan Chryzostom Pasek pisał na jego temat: „sam przed nami natarczywie skoczywszy, siekł, strzelał, narażał się nie jak hetman, ale jak prosty żołnierz”. Wielokrotnie zarzucano mu jednak, że nie zwraca uwagi na ponoszone w boju straty. Podczas licznych wojen nie okazywał litości ludności cywilnej, jego wojska dopuszczały się okrucieństw, paliły wsie i kościoły.
Czarniecki zasłynął z talentu do prowadzenia „wojny szarpanej”, polegającej na uciążliwym nękaniu przeciwnika szybkimi uderzeniami w chwilach, kiedy był najbardziej wrażliwy, ale potrafił również wygrać w walnej bitwie, czego dowiódł w 1660 roku pod Połonką i nad Basią przeciw Rosjanom. Za wzorową postawę podczas potopu szwedzkiego niemal został hetmanem koronnym. Po śmierci Lanckorońskiego, król Jan Kazimierz chciał wręczyć mu buławę, został jednak przegłosowany przez senatorów. Buławę hetmańską Czarniecki otrzymał później, w 1665 roku, kiedy tłumił bunt na Ukrainie, lecz był już wtedy u kresu sił i nie zdołał nacieszyć się tytułami. Zmarł w drodze do Warszawy, 16 lutego 1665 roku.
O tym gdzie krył się sekret sukcesów naszych największych wodzów przeczytacie w książce „Polscy bogowie wojny”.
Dowiedz się więcej o Stefanie Czarnieckim:

Nowożytność | 15.01.2021 | Autor:
Stefan Czarniecki – bohater narodowy, krwawy dowódca i… pazerny hetman
Jego nazwisko pojawia się w hymnie Polski, gdzie wymieniany jest jako ten, co dla ojczyzny ratowania „wrócił się przez morze”. Stefan Czarniecki na stałe „zasiadł” w panteonie narodowym jako wzór żołnierza i patrioty. Nie była to jednak postać…

Nowożytność | 09.04.2019 | Autor:
Najdziwniejsza kariera żołnierska w dziejach Polski. Jak Czarnieckiemu udało się przebić szklany sufit?
Kiedy stawiał pierwsze kroki w żołnierskim życiu, wydawało się, że jest na z góry przegranej pozycji. Ubogi, niewykształcony i nieokrzesany, dzięki odrobinie szczęścia i dużej dozie sprytu doszedł na sam szczyt. Jak tego dokonał?

Nowożytność | 28.12.2018 | Autor:
Bitwa pod Warką. Pierwsze wielkie zwycięstwo Polaków ze Szwedami w czasie Potopu
W 1655 roku Szwedzi zajęli niemal całą Koronę. Kolejne próby zahamowania Potopu kończyły się porażką, a wyczekiwane zwycięstwo w otwartym polu nie nadchodziło. Nadzieja pojawiła się dopiero, gdy król Jan Kazimierz wrócił do kraju, a Stefan Czarniecki przyprowadził…

Średniowiecze | 23.04.2017 | Autor:
Polscy bohaterowie nie byli frajerami. 5 słynnych speców od zabijania, którzy wiedzieli jak zarobić na swoim fachu
Okrągła sumka od niemieckiego cesarza. Ekspedycja z królem Francji, albo przeciwko niemu. Zależnie kto lepiej płaci. Fortuna od Węgrów i kieszonkowe od Morawian. Najlepsi polscy wojownicy walczyli dla pieniędzy. I wcale się tego nie wstydzili.
Najważniejsze bitwy Stefana Czarnieckiego:
-
Bitwa pod Kumejkami (16 grudnia 1637)
-
Bitwa pod Batohem (1-2 czerwca 1652)
-
Bitwa pod Warką (7 kwietnia 1656)
-
Bitwa pod Połonką (28 czerwca 1660)
Ciekawe materiały o Stefanie Czarnieckim z portalu TwojaHistoria.pl:
-
Sztuka wojny Stefana Czarnieckiego. Co „dla ojczyzny ratowania” robił ten wielki wódz?
-
Stefan Czarniecki. Genialny wódz, beztroski ryzykant, a może… zbrodniarz wojenny?
-
Husarzom też zdarzało się uciekać z pola bitwy. Gdzie nasza „niezwyciężona” jazda poniosła największe klęski?