fot.domena publiczna

Stanisław Leszczyński w stroju pielgrzyma, Jean-Baptiste Oudry.

Stanisław Leszczyński

Elekcyjny król Polski i książę Lotaryngii. Podczas wielkiej wojny północnej był jednym z liderów opozycji sprzeciwiającej się władzy Augusta II Sasa. 12 lipca 1704 roku, pod naciskiem króla Szwecji Karola XII, został wybrany na króla Polski, jednak dopiero 4 października 1705 roku wbrew zakazowi stolicy apostolskiej – koronowany. Jego pozycję usankcjonowała dopiero wymuszona abdykacja Augusta II Mocnego latem 1706 roku. Pozostawał w pełnym uzależnieniu od Szwedów, a na tronie utrzymał się tylko tak długo, jak Karol XII odnosił sukcesy w walkach z Rosjanami. Po przegranej przez Szwedów bitwie pod Połtawą w 1709 roku był zmuszony opuścić kraj; przez dwa lata tułał się po Europie. W 1712 roku zawarł ugodę z reprezentantami Augusta II, na mocy której zrzekł się władzy i zwrócił Sasowi jego akt abdykacji, ale w zamian zachował prawo do dalszego tytułowania się królem. Mimo tego porozumienia rok później podjął nieudaną wyprawę do Polski na czele połączonych sił tatarsko-turecko-szwedzkich. Ekspedycja zakończyła się zupełnym fiaskiem, a Stanisław Leszczyński, na pocieszenie, otrzymał od Karola XII mikroskopijne Księstwo Dwóch Mostów w Bawarii.

Fortuna na nowo uśmiechnęła się do byłego króla dopiero w 1725 roku, gdy jego córka Maria poślubiła nastoletniego władcę Francji, Ludwika XV. Przy francuskim wsparciu Leszczyński podjął kolejną próbę powrotu na tron. Podczas elekcji 1733 roku, korzystając z walnej pomocy finansowej teścia, doprowadził do swojego wyboru na króla. Decyzja szlachty wywołała jednak zdecydowaną, zbrojną reakcję sąsiednich mocarstw – Rosji, Austrii i Saksonii – które najechały Rzeczpospolitą, by zapewnić koronę synowi zmarłego Augusta Mocnego: Augustowi III Sasowi.

Leszczyński jeszcze przez kilka miesięcy utrzymał się w oblężonym Gdańsku, po czym zmuszony był salwować się ucieczką w przebraniu chłopa. W decydującym momencie francuski dwór zrezygnował z wojskowej obrony interesów swojego protegowanego na rzecz Augusta III. Na drodze kompromisu zawartego z Austrią, w 1736 r. dożywotnio otrzymał księstwa Lotaryngii i Baru, które po jego śmierci miały wejść w skład Francji jako zaległy posag królowej Marii. Był najdłużej żyjącym królem Polski.

Zmarł w wieku 88 lat na na skutek oparzeń, odniesionych, gdy jego ubrania zajęły się ogniem z kominka. Został pochowany w kościele Notre-Dame de Bon Secours w Nancy. Kościół został zniszczony podczas rewolucji francuskiej, a szczątki królewskie dwukrotnie sprofanowano. W czerwcu 1814 zabrał je Michał Sokolnicki i przewiózł do Poznania, z zamiarem pochowania w katedrze wawelskiej. Od tamtego czasu ich losy były nieznane aż do roku 1924, kiedy odnalezione zostały w podziemiach kościoła św. Katarzyny w Leningradzie, skąd przemycone zostały do Zamku Królewskiego w Warszawie. W roku 1926 przeniesiono je do jednej z sal zamku królewskiego na Wawelu, skąd trafiły w roku 1938 do katedry wawelskiej, początkowo do krypty Batorego, później do krypty Zygmuntowskiej.

Dowiedz się więcej o Stanisławie Leszczyńskim:

Ciekawe materiały na temat Stanisława Leszczyńskiego z portalu TwojaHistoria.pl: