fot.domena publicznaJan Piwnik zyskał sławę dzięki akcjom w Górach Świętokrzyskich.
Jan Piwnik „Ponury”
Oficer Armii Krajowej, cichociemny. Urodził się 31 sierpnia 1912 roku we wsi Janowice. Po ukończeniu gimnazjum w Ostrowcu odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Zakończył ją w czerwcu 1933 roku. Przez kilka miesięcy służył w pułku artylerii ciężkiej w Przemyślu, następnie jednak został przeniesiony do rezerwy. Zaczął pracować w policji – do 1938 roku w stopniu aspiranta skończył szkołę oficerów policji w Mostach.
W kampanii wrześniowej walczył jako dowódca kompanii w zmotoryzowanym polowym batalionie policji. W kolejnych miesiącach przedostał się przez Węgry i Jugosławię do Francji, a następnie do Wielkiej Brytanii. W 1940 roku zgłosił się do służby w kraju i w nocy z 7 na 8 listopada 1941 roku został zrzucony koło Skierniewic.
Początkowo kierował odbiorem zrzutów lotniczych, a następnie przydzielono go do organizacji dywersyjnej „Wachlarz”. Dowodził 2 Odcinkiem z siedzibą w Równem. To on stał na czele grupy uderzeniowej, która 18 stycznia 1943 roku odbiła żołnierzy „Wachlarza” z więzienia w Pińsku. Po tym sukcesie, w marcu 1943 roku, mianowano go dowódcą oddziału leśnego i szefem Kedywu w Okręgu AK Kielce. Zorganizował tu między innymi dywersję na dwa niemieckie pociągi. W akcji, która odbyła się w nocy z 2 na 3 lipca 1943 roku, zaatakowano składy na odcinku Suchedniów-Łączna, zdobywając broń i amunicję. Krwawy odwet Niemców i działalność agenta gestapo, który informował Niemców o ruchach grupy Piwnika doprowadziła do konfliktu oficera z Komendą Okręgu. W grudniu 1943 roku został odwołany ze stanowiska. Mniej więcej w tym czasie, na jesieni 1943 roku, związał się z Emilią Malessą, łączniczką Komendy Głównej AK.
Po opuszczeniu Kielc „Ponurego” skierowano do Nowogródka. Od kwietnia 1944 roku tworzył samodzielny oddział partyzancki. 1 maja stanął na czele VII batalionu 77 pułku piechoty AK. Udało mu się stoczyć kilka potyczek z Niemcami, zdobyć niemieckie punkty oporu w Wasiliszkach i Skrzybowcach. Zginął 16 czerwca 1944 roku pod Jewłaszami. Pośmiertnie awansowano go do stopnia majora.
W trakcie służby „Ponury” dwukrotnie został odznaczony krzyżem Virtuti Militari V klasy. Zarówno na Kielecczyźnie, jak i na Nowogródczyźnie o jego działalności opowiadano historie i układano piosenki. Jego biografia stała się kanwą dla wielu powieści i opowiadań.
