fot.Bundesarchiv / Mittelstaedt, Heinz / CC-BY-SA 3.0Paulus stanął na czele 6. Armii mimo braku doświadczenia operacyjnego.
Friedrich Wilhelm Paulus (1890-1957) – niemiecki feldmarszałek. Urodził się 23 września 1890 roku w Breitenau w Niemczech (ob. Austria). Pochodził z rodziny mieszczańskiej (jego ojciec był urzędnikiem) więc spotykana nieraz forma nazwiska „von Paulus” nie jest uzasadniona. Kształcił się w gimnazjum w Kassel, następnie studiował prawo w Monachium. W 1910 roku wstąpił do 3 badeńskiego pułku piechoty w Rastatt. W październiku 1911 roku został podporucznikiem. W roku następnym ożenił się z rumuńską arystokratką, Eleną Konstancją Rosetti-Solescu. Mieli trójkę dzieci.
Podczas I wojny światowej służył zarówno na wschodnim, jak i na zachodnim froncie, głównie w sztabach. Awansował do stopnia sztabskapitana 48 dywizji rezerwowej. W 1919 roku pomagał formować paramilitarne jednostki, chroniące granicy z Polską. Okres międzywojenny spędził na różnych stanowiskach sztabowych. Jego kariera przyspieszyła po przejęciu władzy przez nazistów w 1933 roku: 1 stycznia 1939 roku był już generałem majorem. Zajmował stanowisko szefa sztabu w grupie armii generała Waltera von Reichenaua, przemianowanej kolejno na 10., a następnie 6. Armię. Brał udział w kampaniach 1939 i 1940 roku. Od września 1940 roku uczestniczył w przygotowaniu planu inwazji na ZSRR. W styczniu 1942 roku, mimo braku doświadczenia polowego, z polecenia Reichenaua objął dowództwo 6. Armii, liczącej około 300 tysięcy żołnierzy.
Okazał się przywódcą bardziej humanitarnym, niż poprzednik – zakończył trwającą wcześniej współpracę 6. Armii z Einsatzgruppen. W maju 1942 roku walczył pod Charkowem, a w lecie podszedł pod Stalingrad. W listopadzie 1942 roku, w wyniku radzieckiej kontrofensywy, jego wojska zostały otoczone. Adolf Hitler nie pozwalał mu się wycofać ani podejmować prób wyrwania się z oblężenia – na zachętę mianował go nawet feldmarszałkiem. Mimo to 31 stycznia Paulus podjął decyzję o kapitulacji. Jego przegrana stanowiła punkt zwrotny II wojny światowej.
Marszałek – wraz z pozostałymi przy życiu żołnierzami – dostał się do niewoli, w której przebywał do 1953 roku. Pod koniec wojny stracił wiarę w zwycięstwo Hitlera. W 1944 roku wzywał nawet do jego obalenia, współdziałając z Komitetem Narodowym Wolne Niemcy. Po zwolnieniu osiedlił się we wschodnich Niemczech. Zmarł 1 lutego 1957 roku w Dreźnie.
