Nowożytność
Pierwsza w Europie, druga na świecie. Konstytucja 3 Maja
Konstytucja 3 Maja rodziła się w atmosferze sporów politycznych, a jej uchwalenie okazało się ciężkim orzechem do zgryzienia. Jak doszło do powstania pierwszej konstytucji w Europie i dlaczego jej przeciwnicy dzisiaj są symbolem zdrady narodowej?
Dlaczego nikt nie pamięta o tym wielkim triumfie Polaków? „Zderzenie moskiewskiego średniowiecza z jagiellońskim renesansem”
Gdy w lutym 1552 roku Michaił Bułhakow-Golica oraz Iwan Sielechowski przekraczali granice państwa moskiewskiego, car wysłał po nich powitalny orszak. Iwan IV Groźny zaszczycił swoich kniaziów także monarszym podarunkiem oraz pytaniem o zdrowie. Nie był to jednak triumfalny...
Zarazy, ciężka praca, godzina policyjna i... huczne imprezy. Jak wyglądało życie naszych przodków w XVII-wiecznym Poznaniu?
Początek roku 1601 zepsuła co prawda nękająca miasto od kilku miesięcy i wygasająca właśnie powoli zaraza, ale nikt nie wziął tego za zły na nowe stulecie omen, gdyż do powtarzającego się moru zdążono się już jakoś przyzwyczaić. Nie...
Grał na skrzypcach, jeździł konno, służył w armii i budował drogi, choć był... kompletnie niewidomy!
Gdyby ktoś wam powiedział, że niewidoma osoba wstąpiła do armii, jeździła konno, powoziła dyliżansem i stworzyła kilkaset kilometrów dróg oraz mostów, z których część stoi po dziś dzień, pewnie uznalibyście to za żart. Jednak życie Johna Metcalfa, znanego...
Makabryczne eksponaty. Śledztwo w poszukiwaniu książek oprawionych w ludzką skórę
Choć trudno w to uwierzyć, w zbiorach wielu szacownych bibliotek świata znaleźć można książki oprawione w ludzką skórę. Skąd wzięły się te eksponaty i jaka jest ich historia? Śledztwo Megan Rosenbloom otwiera przed nami mroczne archiwa dziejów medycyny,...
„Jej uśmiech, ten uśmiech – czy ze mnie drwi?”. Leonardo da Vinci i Mona Lisa
To jeden z najsłynniejszych – i najbardziej tajemniczych obrazów w dziejach świata. Jakie sekrety kryje enigmatyczny uśmiech Mona Lisy Leonarda da Vinci?
Kot o dziewięciu ogonach i hiszpański osioł, czyli kary cielesne w wojsku
„Armia składa się po większej części z próżniaczych i bezczynnych typów. Bez stałego nadzoru dowódcy, ta machina szybko ulega rozpadowi” – mawiał Fryderyk Wielki. I rzeczywiście – w trosce o armię ten król-filozof i bezwzględny perfekcjonista doprowadził do...
Jak powstało voodoo? Prawda o najbardziej tajemniczej i mrocznej religii w dziejach
Krwawe rytuały, zombie i tajemnicze laleczki – z tym dziś głównie kojarzy nam się voodoo. Ten zrodzony na Haiti system wierzeń ze zrozumiałych względów budzi ogromną ciekawość. Równie intrygująca, jak otaczająca voodoo mistyka, jest jednak również historia powstania...
„Polakożercy” na łonie Familii. „Niegodziwie i barbarzyńsko” zdradzili Polskę
Adam Jerzy Czartoryski był polskim patriotą i mężem stanu – nadrzędnym celem jego życia było szczęście ojczyzny. Cóż z tego, skoro jego szwagier sprzyjał Prusom i Rosji, a siostrzeniec walczył w powstaniu listopadowym… w armii carskiej. Skąd wzięły...
Husaria. Największa duma polskiego oręża
To od serbskich najemników zaczyna się historia kawalerii, która z Rzeczypospolitej uczyniła imperium.
Intrygi, trucizny i czarne msze. Makabryczna historia markizy de Montespan
W 1676 roku madame de Brinvilliers została skazana na ścięcie za zamordowanie ojca i dwóch braci. Podczas tortur wyznała, że nie ona jedna parała się w Paryżu trucicielstwem. Król Ludwika XIV w celu wyjaśnienia sprawy zlecił przeprowadzenie śledztwa....
Władysław Jabłonowski. Czarnoskóry polski generał
Generał Władysław Jabłonowski nazywany był „Murzynkiem”. Nie bez powodu – był jedynym polskim czarnoskórym generałem. Wsławił się w obronie Pragi, w walkach na półwyspie Apenińskim i na San Domingo.
Madame z arszenikiem – wstrząsająca historia markizy de Brinvilliers
Gdy latem 1676 roku Marie-Madeleine Gobelin, znaną jako markizę de Brinvilliers, poddawano torturom w związku ze śmiercią jej ojca, dwóch braci oraz kochanka, nikt w Paryżu nie spodziewał się, jakie konsekwencje przyniosą jej zeznania. Za jej sprawą wybuchła...
Młot na Kozaków – czarna legenda kniazia Wiśniowieckiego
Słynął z bezkompromisowości, talentu do wojaczki i okrucieństwa. Jeremi Wiśniowiecki krwawo tłumił bunt kozacki na Ukrainie. Dla wrogów nie miał litości, nie respektował też zawieszenia broni. Tych, którzy trafili w ręce krwawego magnata, czekał straszny los. Równocześnie ten...
Rodzice zamordowali jego ciężarną żonę, a kolejne małżonki notorycznie go zdradzały. Kim był „pierwszy rogacz” Rzeczpospolitej?
Do historii przeszedł jako jeden z największych zdrajców w dziejach Polski – był współtwórcą osławionej Targowicy i walnie przyczynił się do rozbiorów. Ale sam także doświadczył zdrady. I to wielokrotnie. Mówiono, że z kilkanaściorga oficjalnych dzieci Szczęsnego Potockiego...
Lekarstwo idealne, czyli o dobroczynnych właściwościach zwłok skazańców
W roku 1861 w Niemczech John Ross Browne, amerykański podróżnik i pisarz, był świadkiem nietypowego zdarzenia. W mieście Hanau oglądał egzekucję miejscowego mordercy, skazanego na ścięcie za zabójstwo. Nie różniłoby się to niczym od innych podobnych „widowisk”, gdyby...
Bestia z Gévaudan. Co zabijało na południu Francji w XVIII wieku?
W XVIII wieku tajemnicze stworzenie siało postrach w małej prowincji Gévaudan na południu Francji. Kryptozoolodzy, którzy zajmują się „badaniem” zwierząt występujących w legendach oraz mitach, zaliczają je do kryptyd – hipotetycznie występujących stworzeń. Czym jednak krwiożercza bestia mogła...
Stefan Czarniecki – bohater narodowy, krwawy dowódca i… pazerny hetman
Jego nazwisko pojawia się w hymnie Polski, gdzie wymieniany jest jako ten, co dla ojczyzny ratowania „wrócił się przez morze”. Stefan Czarniecki na stałe „zasiadł” w panteonie narodowym jako wzór żołnierza i patrioty. Nie była to jednak postać...
Ulubiona gra Napoleona, Jana Sobieskiego i carycy Katarzyny, czyli kilka słów o szachach
Strategiczna gra planszowa, którą zachwycali się zarówno władcy, jak i władczynie. Taktyka, manipulacje, intuicja – dziś dzięki tej szczególnej rozgrywce możemy zrozumieć przemiany zachodzące w sztuce, polityce i kulturze. Jak narodził się fenomen szachów, nie bez powodu nazywanych...
Mątwy 1666, czyli rzeź polsko-polska
Po dziesięcioleciach krwawych wojen z Turkami, Tatarami, Moskwą, Kozakami, tuż po dramatycznie wyniszczającym potopie szwedzkim polska szlachta zafundowała Rzeczpospolitej wojnę domową. Jej najkrwawszym, a zarazem najbardziej wstydliwym epizodem była bitwa pod Mątwami w 1666 roku. Do dziś uważa...
Nowy Rok w marcu? A może we wrześniu? Ery i style rozpoczynania roku w historii
Kalendarz jest narzędziem umownym – podobnie jak czas oraz jego liczenie. Zagadnienia fizyczne zostawmy jednak w spokoju, zajmijmy się tymi historycznymi. Czy Nowy Rok zawsze rozpoczynano pierwszego dnia stycznia?
Długi cień pańszczyzny. „Ludowa historia Polski”
Większość z nas ma chłopskie korzenie, a jednak głównie interesujemy się dziejami szlacheckiej mniejszości. Dziś historycy próbują przywrócić właściwe proporcje w opowieści o historii narodu polskiego.
Oszust, który sprawił, że Brytyjczycy uwierzyli w… zmyślony kraj
Do dziś nieznane jest prawdziwe imię i nazwisko George’a Psalmanazara. Prawdopodobnie urodził się gdzieś około roku 1680 w południowej Francji. Miał być bardzo zdolnym dzieckiem ze szczególnym talentem do języków, w tym łaciny. Był również niezwykle ciekawy świata...
„Oni nawet nie wiedzą, jak bardzo ich kochałem”. Dlaczego wielki książę Konstanty płakał, uciekając z Polski po wybuchu powstania listopadowego?
Po wybuchu powstania listopadowego zaskoczony rozwojem wydarzeń wielki książę Konstanty został zmuszony do opuszczenia Królestwa Polskiego, którego był faktycznym władcą. 13 grudnia przekroczył granicę z Cesarstwem. Nigdy nie wrócił do Warszawy, choć wyjeżdżając, płakał. Dlaczego?
Czerwony król wigilijnego stołu, czyli krótka historia… barszczu
„Barszcz, od najdawniejszych czasów ulubiona w Polsce polewka kwaskowata, gotowana zwykle z kwasu burakowego (zakwaszona ćwikła), lub chlebowego, uważana przez dawnych botaników polskich za lekarstwo” – tak pisał w swojej Encyklopedii staropolskiej Zygmunt Gloger. Dzisiaj ten czerwony król wigilijnego...