Nowożytność
Władysław Jabłonowski. Czarnoskóry polski generał
Generał Władysław Jabłonowski nazywany był „Murzynkiem”. Nie bez powodu – był jedynym polskim czarnoskórym generałem. Wsławił się w obronie Pragi, w walkach na półwyspie Apenińskim i na San Domingo.
Madame z arszenikiem – wstrząsająca historia markizy de Brinvilliers
Gdy latem 1676 roku Marie-Madeleine Gobelin, znaną jako markizę de Brinvilliers, poddawano torturom w związku ze śmiercią jej ojca, dwóch braci oraz kochanka, nikt w Paryżu nie spodziewał się, jakie konsekwencje przyniosą jej zeznania. Za jej sprawą wybuchła...
Młot na Kozaków – czarna legenda kniazia Wiśniowieckiego
Słynął z bezkompromisowości, talentu do wojaczki i okrucieństwa. Jeremi Wiśniowiecki krwawo tłumił bunt kozacki na Ukrainie. Dla wrogów nie miał litości, nie respektował też zawieszenia broni. Tych, którzy trafili w ręce krwawego magnata, czekał straszny los. Równocześnie ten...
Rodzice zamordowali jego ciężarną żonę, a kolejne małżonki notorycznie go zdradzały. Kim był „pierwszy rogacz” Rzeczpospolitej?
Do historii przeszedł jako jeden z największych zdrajców w dziejach Polski – był współtwórcą osławionej Targowicy i walnie przyczynił się do rozbiorów. Ale sam także doświadczył zdrady. I to wielokrotnie. Mówiono, że z kilkanaściorga oficjalnych dzieci Szczęsnego Potockiego...
Lekarstwo idealne, czyli o dobroczynnych właściwościach zwłok skazańców
W roku 1861 w Niemczech John Ross Browne, amerykański podróżnik i pisarz, był świadkiem nietypowego zdarzenia. W mieście Hanau oglądał egzekucję miejscowego mordercy, skazanego na ścięcie za zabójstwo. Nie różniłoby się to niczym od innych podobnych „widowisk”, gdyby...
Bestia z Gévaudan. Co zabijało na południu Francji w XVIII wieku?
W XVIII wieku tajemnicze stworzenie siało postrach w małej prowincji Gévaudan na południu Francji. Kryptozoolodzy, którzy zajmują się „badaniem” zwierząt występujących w legendach oraz mitach, zaliczają je do kryptyd – hipotetycznie występujących stworzeń. Czym jednak krwiożercza bestia mogła...
Stefan Czarniecki – bohater narodowy, krwawy dowódca i… pazerny hetman
Jego nazwisko pojawia się w hymnie Polski, gdzie wymieniany jest jako ten, co dla ojczyzny ratowania „wrócił się przez morze”. Stefan Czarniecki na stałe „zasiadł” w panteonie narodowym jako wzór żołnierza i patrioty. Nie była to jednak postać...
Ulubiona gra Napoleona, Jana Sobieskiego i carycy Katarzyny, czyli kilka słów o szachach
Strategiczna gra planszowa, którą zachwycali się zarówno władcy, jak i władczynie. Taktyka, manipulacje, intuicja – dziś dzięki tej szczególnej rozgrywce możemy zrozumieć przemiany zachodzące w sztuce, polityce i kulturze. Jak narodził się fenomen szachów, nie bez powodu nazywanych...
Mątwy 1666, czyli rzeź polsko-polska
Po dziesięcioleciach krwawych wojen z Turkami, Tatarami, Moskwą, Kozakami, tuż po dramatycznie wyniszczającym potopie szwedzkim polska szlachta zafundowała Rzeczpospolitej wojnę domową. Jej najkrwawszym, a zarazem najbardziej wstydliwym epizodem była bitwa pod Mątwami w 1666 roku. Do dziś uważa...
Nowy Rok w marcu? A może we wrześniu? Ery i style rozpoczynania roku w historii
Kalendarz jest narzędziem umownym – podobnie jak czas oraz jego liczenie. Zagadnienia fizyczne zostawmy jednak w spokoju, zajmijmy się tymi historycznymi. Czy Nowy Rok zawsze rozpoczynano pierwszego dnia stycznia?
Długi cień pańszczyzny. „Ludowa historia Polski”
Większość z nas ma chłopskie korzenie, a jednak głównie interesujemy się dziejami szlacheckiej mniejszości. Dziś historycy próbują przywrócić właściwe proporcje w opowieści o historii narodu polskiego.
Oszust, który sprawił, że Brytyjczycy uwierzyli w… zmyślony kraj
Do dziś nieznane jest prawdziwe imię i nazwisko George’a Psalmanazara. Prawdopodobnie urodził się gdzieś około roku 1680 w południowej Francji. Miał być bardzo zdolnym dzieckiem ze szczególnym talentem do języków, w tym łaciny. Był również niezwykle ciekawy świata...
„Oni nawet nie wiedzą, jak bardzo ich kochałem”. Dlaczego wielki książę Konstanty płakał, uciekając z Polski po wybuchu powstania listopadowego?
Po wybuchu powstania listopadowego zaskoczony rozwojem wydarzeń wielki książę Konstanty został zmuszony do opuszczenia Królestwa Polskiego, którego był faktycznym władcą. 13 grudnia przekroczył granicę z Cesarstwem. Nigdy nie wrócił do Warszawy, choć wyjeżdżając, płakał. Dlaczego?
Czerwony król wigilijnego stołu, czyli krótka historia… barszczu
„Barszcz, od najdawniejszych czasów ulubiona w Polsce polewka kwaskowata, gotowana zwykle z kwasu burakowego (zakwaszona ćwikła), lub chlebowego, uważana przez dawnych botaników polskich za lekarstwo” – tak pisał w swojej Encyklopedii staropolskiej Zygmunt Gloger. Dzisiaj ten czerwony król wigilijnego...
„Ludzie ci, co się potocznie zwą zakonnikami i mnichami – nazwami w obu przypadkach najzupełniej fałszywymi…”, czyli o reformacji w Kościele słów kilka
Średniowieczny Kościół często zmagał się z problemami wewnętrznymi. Kłopotliwa walka cesarza z papieżem o inwestyturę (czyli o władzę w świecie chrześcijańskim) oraz przegrane krucjaty doprowadziły do utraty prestiżu. Wielu ówczesnych myślicieli żądało znaczących zmian. Wizja zbliżającej się reformy...
Najstarsza miętówka na świecie, czyli tysiące lat walki z nieświeżym oddechem
Zmagania z niewidzialnym wrogiem – brzydkim zapachem z ust – trwają tak długo, jak istnieje ludzka cywilizacja. Przypadłość zwaną współcześnie halitozą leczono na najróżniejsze sposoby, czasem skutecznie, a czasem wręcz przeciwnie…
Baba na statku – marynarzom lżej
Przez stulecia obecność pań na morzu uznawano za nieszczęście, choć starożytni pisali, że w razie sztormu naga kobieta, wystawiając się do wiatru, może… uciszyć burzę. Mimo to kobiet na statkach nie brakowało. Choć nie zawsze trafiały na nie...
Niewolnictwo i krwawy podbój w imię Boga, czyli co Kolumb sprowadził do Ameryki
Postać Krzysztofa Kolumba kojarzymy dziś głównie z odkryciem Ameryki. Ale równie istotny jest fakt, że pojawienie się żeglarza u wybrzeży Nowego Świata zapoczątkowało szokująco szybki proces bezlitosnego dziesiątkowania lokalnej ludności.
Nie wszystko Słońce, co się świeci. Prywatne życie Ludwika XIV
Przeżył 77 lat (bez czterech dni), panował przez 72 lata, trzy miesiące i 18 dni. Rządził najdłużej spośród europejskich władców, a na kartach historii zapisał się jako Ludwik XIV Wielki. I nie bez powodu, choć pod złotą otoczką...
Egzekucja Anny Boleyn. Jak wyglądały ostatnie chwile drugiej żony Henryka VIII?
Był 19 maja 1536 roku. Cała Anglia wstrzymała oddech. To, co się wydarzyło, nie miało precedensu. Po raz pierwszy w dziejach kraju wykonano egzekucję na królowej. Lecz nie po raz ostatni… Oskarżając o liczne zdrady i skazując na...
Okrutne rabunki, szał destrukcji i… morze rumu. Czy „złoty wiek” piractwa faktycznie był złoty?
Póki działali, piraci byli jednym z ulubionych tematów prasy. Relacje z procesów i wykonywania wyroków śmierci zapewniały popyt na gazety i druki ulotne. Publikacje te w sposób raczej niezamierzony wytworzyły dość ponętny wizerunek rozbójników morskich – fałszywy, nieoddający...
Zróbmy sobie następcę, czyli jak doczekać się syna w epoce Tudorów
Podobno angielscy mężczyźni w czasach Henryka VIII uchodzili za wstrzemięźliwych i niezbyt gorących kochanków. Oczywiście z wyjątkiem samego króla, który słynął z gorącego temperamentu. Tylko co z tego, skoro nie był w stanie począć syna? Z pomocą przychodziły...
Fritzl po sarmacku – najbardziej odrażająca postać Rzeczpospolitej szlacheckiej
Przez lata przetrzymywał w zamknięciu żonę i dzieci. Sam w tym czasie zażywał rozkoszy z młodymi dziewczętami porywanymi z okolicznych wsi, z grupą wiernych żołdaków napadał na kupców i przejezdnych, a w prywatnym laboratorium poszukiwał kamienia filozoficznego. Zapraszamy...
Szlachetny Indianin? Nic podobnego! Mit mija się z rzeczywistością
Uczciwy, sprawiedliwy, skłonny do wybaczenia i pomocy uciśnionym, walczący fair i nieatakujący bezbronnych – taki był Winnetou, syn wodza indiańskiego plemienia Apaczów i główny bohater serii książek Karola Maya. To właśnie ten pisarz w dużym stopniu odpowiada za...
Elektryzująca noc w łożu Jamesa Grahama. Kuriozalna metoda wspomagania płodności sprzed 250 lat
Gwarantowane poczęcie w optymalnej pozycji i ekstaza nieosiągalna w innych warunkach – tak pewien brytyjski lekarz reklamował swoją metodę wspomagania płodności, w której kluczowym elementem miało być… elektryczne łóżko!