Najciekawsza książka tygodnia. Jak powstawał kapitalistyczny świat?

Aby zrozumieć przemiany, które dokonały się między XV a XVIII wiekiem, warto sięgnąć po książkę Fernanda Braudela. Lekturą obowiązkową dla fanów średniowiecza będzie natomiast najnowsza część bestsellerowej serii małżeństwa Giesów, poświęcona sytuacji kobiet w mrocznych wiekach. Przyjrzymy się również trudnym dziesięcioleciom, gdy cały świat wstrzymywał oddech, stojąc na krawędzi atomowego konfliktu, a także zgłębimy tajniki pracy polskich komandosów. Poznamy też mroczną stronę słynnej florenckiej dynastii Medyceuszy oraz – za sprawą porywającej powieści Macieja Liziniewicza – przeniesiemy się do XVII-wiecznej Rzeczpospolitej opanowanej przez zbrodnie, szaleństwo polowań na czarownice i żądzę krwi.

Braudel F., Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV-XVII wiek, t. I-III, Warszawa 2019

Fernand Braudel, badacz związany z francuską szkołą Annales, był jednym z najbardziej niezwykłych historyków swojej epoki. Sam przyznawał, że o ile inni, w tym jego uczniowie, zajmują się wybranymi tematami, o tyle on chciałby „objąć wszystko, wszystko uchwycić w dłoń”. Trzytomowa „Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm”, opublikowana po raz pierwszy w 1979 roku, a obecnie wznawiana nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego, jest tego doskonałym świadectwem.

Braudel sprawnie przechodzi od najdrobniejszych szczegółów codziennego życia ludzi nowożytnych aż do wielkich, toczących się w tle procesów ekonomicznych i społecznych. Wszystko po to, żeby pokazać całe spektrum zmian, które zaszły w ciągu czterech stuleci – od XV do XVIII wieku. To wtedy właśnie – jego zdaniem – kształtował się świat, w którym dzisiaj żyjemy. Przez lata ani metoda, ani diagnozy zawarte w monumentalnej pracy nie straciły na świeżości. To obowiązkowa pozycja dla wszystkich historyków, zwłaszcza tych stawiających w dziedzinie pierwsze kroki.

Braithwaite R., Armagedon i paranoja. Zimna wojna – nuklearna konfrontacja, Znak Horyzont 2019

Bez żadnej przesady można powiedzieć, że zrzucenie bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki w sierpniu 1945 roku zapoczątkowało nową erę w historii świata. Istnienie broni zdolnej do unicestwienia w jednym momencie życia na całym globie nieodwracalnie zmieniło nasze myślenie nie tylko o wojnie, ale i o polityce w czasach pokoju. Jak doszło do tego, że postanowiono użyć atomu przeciw Japończykom? Jak światowi przywódcy poradzili sobie z nową rzeczywistością? I co sprawiło, że udało się uniknąć wojny totalnej? Temu właśnie przygląda się doświadczony dyplomata i pisarz, Rodric Braithwaite. To fascynująca podróż przez czasy zimnej wojny, której nieodłącznie towarzyszył lęk przed nuklearną katastrofą.

Kruczyński A., 72 godziny, Bellona 2019

Jak naprawdę wygląda szkolenie i praca komandosa? Chyba niewielu ludzi wie to lepiej niż były oficer GROM-u, Andrzej Kruczyński. W polskiej jednostce specjalnej był od samego początku i jak nikt inny potrafi oddać blaski i cienie tego przełomowego okresu.

Jego wspomnienia, zarówno z treningów, jak i z akcji, czyta się jednym tchem, zwłaszcza, że emocjonującą relację okrasza jeszcze na dodatek wieloma barwnymi anegdotami z „życia codziennego” komandosów. Szczerość opowieści podbija jeszcze nieraz dosadny żołnierski język; ale przecież gromowiec, który dowodził spektakularną akcją Polaków pod Umm Kasr, nie musi niczego upiększać.

Liziniewicz M., Czas pomsty, Wydawnictwo Dolnośląskie 2019

Ubogi szlachcic Żegota Nadolski zaciąga się do wojska, aby zarobić trochę grosza. W domu pozostawia małżonkę z dwójką małych dzieci. Sam zaś oddaje się hulaszczemu trybowi życia. Pewnego dnia dowiaduje się jednak, że jego rodzina zginęła w czasie tatarskiego najazdu. Od tej chwili szuka śmierci, podejmując się najtrudniejszych misji wojskowych oraz stając do pojedynku z każdym, kto jest na tyle lekkomyślny, aby skrzyżować z nim szable.

W końcu po latach tułaczki wraca w rodzinne strony. Szybko okazuje się, że nie będzie mu dane zaznać spokoju. Za śmiercią jego bliskich kryje się bowiem mroczna tajemnica i krwawy rytuał. Tylko Nadolski  może okryć prawdę. Powieść Macieja Liziniewicza to wciągająca lektura, łącząca w sobie wartką akcję, rozbudowany świat, barwne postacie, mocne dialogi oraz odrobinę magii. Pozycja obowiązkowa dla miłośników tego typu literatury.

Gies F., Gies J., Życie średniowiecznej kobiety, Znak Horyzont 2019

Lista „aspiracji” przedstawicielek płci pięknej w mrocznych wiekach z pozoru nie przedstawiała się imponująco. Ówczesne panie miały zachować dziewictwo do ślubu, dużo się modlić, nie sprzeciwiać się woli najpierw rodziców, a później męża, urodzić syna i nie pożegnać się przy tym ze światem. Jednak pozory mogą mylić – przekonują w swojej najnowszej książce Frances i Joseph Giesowie.

„Życie średniowiecznej kobiety” to już czwarta część bestsellerowej serii na temat codziennych praktyk, obyczajów i konwenansów epoki średniowiecza. Tym razem autorzy zajęli się „brakującą połową społeczeństwa”, którą przez wieki pomijano w dyskursie historycznym. Nie litują się jednak nad swoimi bohaterkami. Wręcz przeciwnie, opisują ich życie i problemy, ujawniają ich małe i duże sekrety oraz – po stuleciach zaniedbań – w końcu oddają im głos.

Hollingsworth M., Medyceusze. Tajemna historia dynastii, Bellona 2019

Choć Florencja oficjalnie nie należała do Medyceuszy, nikt nie miał wątpliwości, kto tak naprawdę rządzi w tym bajecznie bogatym ośrodku handlu. Słynny ród bankierów, który wydał na świat trzech papieży i dwie królowe francuskie, do historii przeszedł jako rodzina piewców humanizmu i szlachetnych mecenasów sztuki.  Mary Hollingsworth w swojej książce przekonuje jednak, że – tak jak Borgiowie – Medyceusze również mieli swoją mroczną stronę, a w mieście, w którym siłą przejęli władzę, postrzegano ich jako przebiegłych, niemoralnych tyranów i znienawidzonych trucicieli…