fot.domena publiczna Portret Zygmunta Starego autorstwa najprawdopodobniej Marcina Ostrowskiego.

Zygmunt I Stary (1467-1548) – król Polski i wielki książę litewski z dynastii Jagiellonów. Był piątym synem Kazimierza Jagiellończyka i jego pochodzącej z Austrii żony, Elżbiety Rakuszanki. Przy licznym, starszym potomstwie, rodzice nie przewidywali dla niego wielkiej kariery politycznej i nie przygotowywali go do roli króla. Zygmunt pełnił tylko, i to dopiero od roku 1504, funkcję namiestnika Śląska i Łużyc, którą to godność zapewnił mu brat Władysław rządzący na Węgrzech i w Czechach.

Królem Polski i wielkim księciem litewskim został w roku 1506, po tym jak przedwcześnie umarli wszyscy jego konkurenci do władzy: kolejno Kazimierz, Jan Olbracht i Aleksander Jagiellończyk. W związku z objęciem tronu zakończył wieloletni, choć niesakramentalny związek z morawską mieszczką Katarzyną Telniczanką, która urodziła mu dwoje dzieci. Zawarł małżeństwo z węgierską arystokratką Barbarą Zapolyą, ta jednak szybko go odumarła.

Okazał się monarchą niezbyt stanowczym, rozrzutnym, ale za to rozmiłowanym w sztuce i w prądach renesansu. To on dokonał przebudowy zamku na Wawelu, której efekty w dużym stopniu można podziwiać do dzisiaj. On też przyjął w 1525 roku hołd lenny księcia Albrechta Hohenzollerna – a więc obrosły legendami i utrwalony przez Jana Matejkę „hołd pruski”. W 1526 roku włączył w granice Polski dotąd tylko luźno z nią związane księstwa mazowieckie, co w kilkadziesiąt lat później pozwoliło przenieść stolicę kraju do Warszawy.

Wielki wpływ na niego, szczególnie w późniejszych latach, wywierała druga żona – przybyła z południa Włoch Bona Sforza. Już za życia Zygmunta („vivente rege”) na króla koronowano jego syna i imiennika: Zygmunta Augusta. Decyzja ta, przeforsowana przez monarszą małżonkę, sprawiła, że ojca zaczęto określać mianem „Starego”.

Dowiedz się więcej o Zygmuncie Starym: