fot.domena publicznaPiotr I na portrecie Paula Delaroche’a.
Piotr I Wielki (1672-1725) – car Rosji w latach 1682-1725 z dynastii Romanowów. Urodził się 9 czerwca 1672 roku w Moskwie. Był synem cara Aleksego I Romanowa i Natalii Naryszkiny. Kiedy miał cztery lata, jego ojciec zmarł, a tron przejął jego przyrodni brat, Fiodor III Romanow. Już sześć lat później, w 1682 roku, śmierć Fiodora doprowadziła do konfliktu o koronę między Piotrem i jego kolejnym bratem przyrodnim, ograniczonym umysłowo Iwanem. Ostatecznie obaj zostali wyniesieni na tron, a regentką została ich siostra Zofia (sprawowała tę funkcję do 1689 roku). Bracia współrządzili do 1696 roku, kiedy Iwan V zmarł. W międzyczasie, w 1689 roku, Piotr ożenił się z Eudoksją Łopuchiną. Niezbyt udane małżeństwo zakończyło się w 1698 roku wysłaniem Eudoksji do klasztoru.
W 1697 roku wmieszał się w polską elekcję, wspierając wybór Augusta II Mocnego na króla Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Zwycięzca wojny północnej toczonej ze Szwecją (w tym decydującej bitwy pod Połtawą w 1709 roku). Na mocy pokoju w Nystad, zawartego w 1721 roku, zajął szeroki pas bałtyckiego wybrzeża, rozciągający się od Karelii po Inflanty.
Niedługo po śmierci Iwana Piotr odniósł swoje pierwsze samodzielne zwycięstwo, pokonując Turków i zdobywając twierdzę Azow. Uświadomiło mu to potrzebę wybudowania mocnej floty. W latach 1697-1698 odbył podróż po Europie Zachodniej, oficjalnie w celu reaktywowania Świętej Ligi. W jej trakcie poznawał jednak także zachodni styl życia i obyczaje. Studiował też współczesną myśl techniczną, w tym budowę statków. Po powrocie zaczął wprowadzać zmiany w Rosji, zmuszając bojarów do golenia bród i przyjęcia zachodniego ubioru, a także (w 1700 roku) przyjmując zachodni kalendarz.
W kolejnych latach przeprowadził dalsze, daleko idące reformy. Zlikwidował patriarchat moskiewski, wstrzymując się od powołania nowego patriarchy w 1700 roku. W jego miejsce w 1721 roku ustanowił synod. W 1711 roku powołał Senat, któremu powierzył rządy na czas swojej spowodowanej wojną nieobecności. Działał też na rzecz usprawnienia poboru rekrutów i systemu podatkowego. Na arenie międzynarodowej zaangażował się w trwającą ponad dwadzieścia lat (od 1700 do 1721 roku) wojnę ze Szwecją. W jej trakcie, w 1712 roku, przeniósł stolicę Rosji z Moskwy do wybudowanego przez siebie Petersburga. Zwycięstwo nad Połtawą w 1709 roku zagwarantowało mu wpływy nad Bałtykiem, a traktat pokojowy w Nystadt przyznawał Rosji Ingrię, Karelię, Estonię i Inflanty. Sukces w tej wojnie przyniósł Piotrowi przydomek „Wielki”, nadany mu przez Senat.
Ostatnie lata życia car spędził, powiększając rosyjskie posiadłości na wschodzie. Zdobył Kamczatkę i stoczył wojnę z Persją, dzięki której umocnił pozycję Rosji w rejonie Morza Kaspijskiego. W tym czasie jego zdrowie zaczęło się jednak gwałtownie pogarszać. Zmarł 8 lutego 1725 roku w Petersburgu.
Dowiedz się więcej o Piotrze Wielkim:
Poznaj historię rosyjskiego imperializmu:
