fot.Kazimierz Pochwalski/domena publicznaHenryk Sienkiewicz w 1905 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla.
Henryk Sienkiewicz
Pisarz, publicysta, działacz społeczny, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Jeden najpopularniejszych pisarzy polskich. Henryk Adam Aleksander Pius urodził się 5 maja 1846 roku w Woli Okrzejskiej na Podlasiu, w zubożałej rodzinie szlacheckiej. W 1858 roku został wysłany na naukę do Warszawy. Kształcił się kolejno w trzech gimnazjach; ostatecznie w październiku 1866 roku eksternistycznie zdał maturę. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości w 1866 roku zgodnie z wolą rodziców zapisał się na wydział medyczny Szkoły Głównej Warszawskiej. Szybko jednak przeniósł się na studia prawnicze. W końcu wybrał wydział filologiczno-historyczny. Studiował na tej uczelni razem z Bolesławem Prusem i Aleksandrem Świętochowskim. Dorabiał w tym czasie jako korepetytor. Od 1868 roku był guwernerem u książąt Woronieckich.
Debiut literacki Henryka Sienkiewicza
Po raz pierwszy opublikował swój tekst w 1869 roku na łamach „Przeglądu Tygodniowego” (była to recenzja komedii „Nasi najserdeczniejsi”). Jego właściwy debiut literacki przypada jednak na rok 1872, kiedy ogłosił powieść „Na marne”, poświęconą życiu studenckiemu. Jeszcze w tym samym roku wydał także „Humoreski z teki Worszyłły”. W kolejnych latach współpracował między innymi z „Gazetą Polską” W latach 1876-1878 przebywał jako korespondent Gazety Polskiej w Ameryce Północnej, Od 1874 roku prowadził dział literacki w „Niwie”, dla których pisał pod pseudonimem Litwos reportaże, felietony i recenzje. Dał się poznać jako twórca wrażliwy na trudną sytuację chłopów, czego dowodem były nowele takie jak „Szkice węglem”, „Bartek zwycięzca”, „Janko Muzykant” czy „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”. W tym czasie ustabilizowało się jego życie rodzinne – w 1881 roku poślubił Marię Szetkiewiczównę, z którą miał dwójkę dzieci. Żonaty był jeszcze dwukrotnie; z Marią Wołodkowicz (ślub 11 listopada 1893) oraz z Marią Babską (ślub 5 maja 1904 w Warszawie).
Nagroda Nobla i Quo vadis
Dopiero w latach 80. XIX wieku zwrócił się w stronę twórczości „ku pokrzepieniu serc”. Jej owocem była wydawana w latach 1884-1888 „Trylogia”( Ogniem i Mieczem, Potop, Pan Wołodyjowski) opowiadająca o zwycięskich epizodach z XVII-wiecznej historii Polski i zogniskowana wokół wzorca Polaka-patrioty i rycerza. Jego ogromny talent, potwierdzany kolejnymi poczytnymi powieściami, jak „Rodzina Połanieckich” (1895), „Quo vadis” (1896) czy „Krzyżacy” (1900) został dostrzeżony przez Szwedzką Akademię, która w 1905 roku uhonorowała Henryka Sienkiewicza literacką Nagrodą Nobla za całokształt twórczości a dokładnie za wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu.
Sienkiewicz Henryk przez całe życie wiele podróżował, czego pamiątką były między innymi „Listy z podróży do Ameryki” (1876-1878), „Listy z Afryki” (1891-1892), ale także powieść „W pustyni i w puszczy” (1911). Angażował się także w działalność publiczną i społeczną. Był między innymi współzałożycielem Polskiej Macierzy Szkolnej. W 1900 roku Sienkiewicz obchodził jubileusz pracy twórczej, a Uniwersytet Jagielloński przyznał mu tytuł doktora honoris causa.
Po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Szwajcarii. Osiadł w Vevey koło Lozanny. Założył Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Zmarł 15 listopada 1916 roku. Osiem lat później jego prochy Henryka Sienkiewicza sprowadzono do Polski.
