fot.domena publicznaElżbieta Rakuszanka (fot. domena publiczna)
Elżbieta Rakuszanka (-1505)
Królowa Polski, żona Kazimierza Jagiellończyka, zwana „matką królów”. Elżbieta była córką Alberta Habsburga, księcia Austrii, margrabiego Moraw, króla Niemiec, Czech, Węgier i Chorwacji oraz cesarzówny Elżbiety Luksemburskiej. Mimo tak świetnego pochodzenia, jej dzieciństwo nie było usłane różami. Po śmierci ojca, jej matka rywalizowała z Władysławem Warneńczykiem o węgierską koronę dla swego syna Władysława Pogrobowca. Dzieci oddała pod opiekę i niejako pod zastaw wsparcia finansowego w walce o tron krewniakowi Fryderykowi III Habsburgowi. Ostatecznie korona przypadła Warneńczykowi, a Elżbieta Luksemburska zmarła w 1442 roku. Elżbieta Rakuszanka odebrała staranne wykształcenie, znała kilka języków (niemiecki, łacinę i węgierski) oraz historię Europy. Wpojono jej również posłuszeństwo i przywiązanie do religii. 25 lipca 1450 roku została zaręczona z Fryderykiem, synem księcia saskiego i elektora Rzeszy Niemieckiej Fryderyka II Łagodnego. Małżeństwo jednak nie doszło do skutku. Ostatecznie w 1452 roku do Wiednia przybyło polskie poselstwo, które wynegocjowało jej mariaż z Kazimierzem Jagiellończykiem i sojusz polsko-austriacki.
Elżbieta przyjechała do Polski 2 lutego 1454 roku. Pojawiły się jednak komplikacje. Kazimierz, ujrzawszy pannę młodą, nie był już tak chętny do ożenku. Jak pokazały przeprowadzone w latach siedemdziesiątych badania grobu królowej, w dzieciństwie przeszła ona gruźlicę kości, co odbiło się na jej wyglądzie (miała skrzywioną sylwetkę, a głowę nosiła przechyloną w jedną stronę). W dodatku cierpiała na poważną wadę zgryzu. Mimo tego, polscy dostojnicy zdołali nakłonić króla do ślubu – kraj ze względu na konflikty z krzyżakami potrzebował spokoju na południowej granicy, a wycofanie się, gdy panna młoda była już nad Wisłą, pachniało międzynarodowym skandalem. Kazimierz ożenił się z Elżbietą 10 lutego 1454 roku. Wesele trwało tydzień.
Mimo początkowych trudności, małżeństwo okazało się wyjątkowo zgodne. Para królewska często przebywała razem i jeździła wspólnie po kraju, nawet wtedy, gdy Elżbieta była brzemienna. Królowa okazała się niezwykle płodna, określano ją nawet mianem „matki królów”. Urodziła trzynaścioro dzieci, spośród których czterech synów zostało koronowanymi władcami (Władysław II Jagiellończyk – królem Czech i Węgier, Jan Olbracht – królem Polski, Aleksander Jagiellończyk – królem Polski, Zygmunt Stary – królem Polski). Swoje córki Kazimierz i Elżbieta powydawali za władców zachodnich, łącząc dynastię Jagiellonów z wieloma europejskimi rodami panującymi. Rakuszanka po przyjeździe nad Wisłę nauczyła się języka polskiego i to w nim porozumiewała się z mężem i dziećmi. Elżbieta owdowiała 7 czerwca 1492 roku. Dzięki jej zabiegom, na polskim tronie zasiadł Jan Olbracht, a wielkim księciem Litwy został Aleksander Jagiellończyk. Królowa przeżyła męża o trzynaście lat. Zmarła w 1505 roku i została pochowana na Wawelu.
