fot.domena publicznaBorys Godunow przejął tron w 1598 roku.
Borys Godunow (1552-1605)
Car Rosji w latach 1598-1605. Urodził się w 1552 roku w pochodzącej z Kostromy rodzinie bojarów moskiewskich Saburowów-Godunowów. Dzięki protekcji wuja, Dymitra Godunowa, wraz z siostrą Iriną znalazł się na dworze Iwana IV Groźnego. Szybko zdobył sobie sympatię cara i wszedł do grona jego zaufanych sług. Jego pozycję wzmocniło małżeństwo z Marią, córką opricznika Maluty Skuratowa, znajdującego się w kręgu najbliższych współpracowników Iwana. Miał z nią dwójkę dzieci: syna Fiodora i córkę Ksenię. Kolejnym awansem dla rodziny było małżeństwo Iriny z niepełnosprawnym umysłowo carewiczem Fiodorem – następcą tronu.
Po śmierci Iwana IV w 1584 roku Borys został jednym z pięciu regentów przy osobie nowego cara. Udało mu się jednak odsunąć od władzy pozostałych i od ok. 1587-1588 roku rządził samodzielnie (Anglicy tytułowali go lordem-protektorem). W tym czasie odnosił znaczne sukcesy w polityce wewnętrznej i zagranicznej. Uzyskał utracone za Iwana IV terytoria nad Zatoką Fińską; kontynuował też ekspansję na Syberii i na Kaukazie. Udało mu się też za zgodą patriarchy Konstantynopola podnieść rangę kościoła rosyjskiego. W 1589 roku na jego czele stanął pierwszy patriarcha. Został nim protegowany Godunowa, Hiob.
Perspektywę uzyskania carskiej korony otworzyła przed Godunowem bezdzietna śmierć cara Fiodora w 1598 roku. Ponieważ młodszy syn Iwana IV, Dymitr, zmarł przedwcześnie w 1591 roku (o co zresztą nieraz oskarżano regenta), kwestia następstwa tronu była otwarta. O władzę z Godunowem rywalizował między innymi Fiodor Romanow, ojciec przyszłego cara Michała Romanowa. Koronę powierzyło jednak temu pierwszemu 17 lutego 1598 roku zwołane przez patriarchę Hioba zgromadzenie, później fałszywie przedstawiane jako Sobór Ziemski. Borysa koronowano 1 września 1598 roku.
Niemal od początku przeciw rządom Godunowa występowała silna opozycja. On sam rządził coraz twardszą ręką, łamiąc złożoną podczas ceremonii koronacji obietnicę wstrzymania się od prześladowania wrogów politycznych. W czasie jego panowania – między 1601 a 1603 rokiem – Rosja doświadczyła też największej klęski głodu w historii. Kraj stracił nawet jedną trzecią mieszkańców. Chłopi powszechnie obwiniali cara o nieurodzaj – nazywali go zbrodniarzem i uzurpatorem, którego grzechy sprowadziły klęskę na państwo. Fala powstań chłopskich zbiegła się z pojawieniem się pierwszego Dymitra Samozwańca, który podawał się za cudownie ocalonego syna Iwana IV.
Godunow zmarł nagle 23 kwietnia 1605 roku na Kremlu, być może wskutek otrucia. Trwał wówczas najazd Dymitra na Rosję. Koronę po nim przejął jego syn, Fiodor, już 10 czerwca został on jednak zamordowany, co zakończyło krótkie panowanie „dynastii” Godunowów. W rosyjskiej historiografii rządy cara Borysa wyznaczają początek okresu Wielkiej Smuty, zakończonego dopiero w 1613 roku wyniesieniem Michała Romanowa na tron.
