Ciekawostki Historyczne

Arystoteles (384 p.n.e. – 322 p.n.e.)

fot.Eric Gaba / CC BY-SA 2.5

Arystoteles, rzeźba Lizypa, Luwr

Arystoteles wybitny grecki filozof i wykładowca. Arystoteles urodził się w Stagirze na Półwyspie Trackim. Jego ojciec Nikomach był nadwornym lekarzem Amyntasa, macedońskiego króla. Ten ostatni był z kolei ojcem Filipa II Macedońskiego. W rodzinie Arystotelesa profesja lekarza przechodziła z pokolenia na pokolenie, on jednak na pewnym etapie swojego życia postanowił pokierować nim w inny sposób. Ze swojego środowiska rodzinnego wyniósł jednak pewien zasób empirycznej wiedzy przyrodniczo-lekarskiej. Arystoteles w wieku 18 lat (w roku 367 p.n.e.) przeniósł się do Aten. Wstąpił tam do Akademii Platońskiej, w której podjął naukę. Był uczniem Platona i go szanował, aczkolwiek nie zawsze zgadzał się z jego naukami. Łącznie w Akademii spędził 20 lat swojego życia, najpierw jako uczeń, a następnie już jako wykładowca. Postanowił ją opuścić po śmierci Platona, około 347 roku p.n.e.

Na tym etapie życia zamieszkał w Assos, w Azji Mniejszej, gdzie kontynuował swoje badania. Kontynuował również działalność w charakterze nauczyciela. Spędził tam łącznie 3 lata. W 343 roku p.n.e. ówczesny król Macedonii Filip II zdecydował się powierzyć mu nauczanie i wychowanie swojego syna Aleksandra. Pracę tę kontynuował do około roku 336 p.n.e., do momentu, w którym to Aleksander Macedoński objął władzę w państwie. Dodatkowo Władysław Tatarkiewicz wyjaśnia, iż innym powodem opuszczenia przez Arystotelesa Aleksandra było to, iż rozpoczął on ekspansję w kierunku azjatyckim, sprzeniewierzając się tym samym ideom panhelleńskim.

Odnalazł się jednak w nowej sytuacji. W roku 335 powrócił do Aten. Tym razem zdecydował się założyć tam własną szkołę filozoficzną, ale i naukową, znaną jako Likejon. Jej funkcjonowanie było po części wzorowane na Akademii Platońskiej, jednakże Arystoteles zadbał przede wszystkim o bardziej wszechstronne podejście do badań, tak na płaszczyźnie humanistycznej, jak i przyrodoznawczej. Sam założyciel kierował Likejonem i wykładał w tej szkole przez 12 lat.

Moment śmierci Aleksandra Macedońskiego w 323 roku p.n.e. był dla Arystotelesa kolejnym punktem zwrotnym w życiu. W Grecji w siłę zaczął rosnąć ruch antymacedoński, a zatem Arystoteles zaczął obawiać się o swoje bezpieczeństwo. Zmusiło go to do opuszczenia Aten, tym razem już na zawsze. Na krótko jeszcze zamieszkał w Chalkis na Eubei. To właśnie tam Arystoteles zmarł w 322 roku p.n.e., przeżywszy 62 lata.

Arystoteles pozostawił po sobie wiele dzieł, z których znaczna część niestety nie przetrwała do naszych czasów. W czasie, w którym studiował w Akademii Platońskiej napisał przede wszystkim szereg dialogów. Można tu wymienić Eudemos, Sofista, Polityk, napisał wtedy również dialogi o wychowaniu, władzy królewskiej czy bogactwie. Za niezwykle ważne uznawane są Protreptyk, w którym zawarł pochwałę życia oddanego wiedzy a także składający się z trzech ksiąg O filozofii. Dzieła Arystotelesa z tego okresu zachowały się we fragmentarycznej formie.

Niestety niewiele zachowało się pism naukowych Arystotelesa oraz jego uczniów, pochodzących z okresu Likejonu. Dotyczyły one m.in. teatru, konstytucji greckich, jak i badań zoologicznych. Z drugiej strony w większości udało się przechować pisma, które powstały na użytek samego Likejonu. Zostały one opracowane m.in. przez Andronikosa z Rodosu. Wśród nich możemy wyróżnić pisma logiczne (Organon), np. O zdaniu i O sofizmatach, przyrodnicze (m.in. Fizyka, Meteorologika, Historia naturalna zwierząt), metafizyczne, praktyczne oraz poetyczne. Arystoteles szczególnie przyczynił się do rozwoju nauk przyrodniczych. Opisał setki gatunków zwierząt, stworzył podwaliny dla późniejszych badań anatomicznych, a zaproponowana przez niego systematyka kręgowców miejscami jest nawet pokrewna ze stosowaną współcześnie.

W swoich poglądach Arystoteles na pewnym etapie odszedł od tych prezentowanych przez jego własnego nauczyciela, czyli Platona. Przede wszystkim dla Arystotelesa o wiele ważniejsza, niż dla Platona była empiria. Było to widoczne chociażby w jego podejściu do etyki, której normy wyprowadzał z realnych działań i natury człowieka, nie zaś z idei. Podobne było zresztą jego podejście do kwestii pochodzenia wiedzy. Generalnie Arystoteles wyróżniał dwa główne rodzaje filozofii: teoretyczną, do której zaliczał fizykę, matematyką i pierwszą filozofię, natomiast filozofią praktyczną według niego były etyka i polityka. Natomiast „pierwszą filozofią” była według niego metafizyka, nauka zajmująca się badaniem bytu samoistnego i wiecznego.

Najciekawsze historie wprost na Twoim mailu!

Zapisując się na newsletter zgadzasz się na otrzymywanie informacji z serwisu Lubimyczytac.pl w tym informacji handlowych, oraz informacji dopasowanych do twoich zainteresowań i preferencji. Twój adres email będziemy przetwarzać w celu kierowania do Ciebie treści marketingowych w formie newslettera. Więcej informacji w Polityce Prywatności.