Gottfried Wilhelm Leibniz – życie, odkrycia i filozofia jednego z najwybitniejszych uczonych epoki
Gottfried Wilhelm Leibniz (1646–1716) to niemiecki matematyk, filozof, prawnik i wynalazca, który odegrał kluczową rolę w rozwoju matematyki i filozofii. Urodził się 1 lipca 1646 roku w Lipsku w rodzinie profesora prawa. Według Władysława Tatarkiewicza istnieją przypuszczenia, że Leibniz pochodził m.in. z rodziny polskich emigrantów nazwiskiem Lubienieccy.
Już od najmłodszych lat wykazywał niezwykły talent intelektualny. W wieku 20 lat zdobył tytuł doktora praw, co czyniło go jednym z najmłodszych doktorów swojej epoki. Choć oferowano mu stanowisko profesora, odmówił, szukając bardziej aktywnego życia poza murami uczelni.
Edukacja i początek kariery
Leibniz studiował prawo, matematykę i filozofię w Lipsku, Jelenie i Altdorfie w latach 1661–1666. Po studiach rozpoczął pracę w służbie elektora Moguncji jako radca sądu najwyższego w Palatynacie. Zajmował się dyplomacją, kodyfikacją prawa oraz rozwiązywaniem sporów religijnych między katolikami i protestantami.
W latach 1672–1676 przebywał w Paryżu, gdzie zgłębiał wiedzę matematyczną i nawiązał kontakt z czołowymi filozofami, takimi jak Baruch Spinoza. W tym czasie odbył również podróże do Londynu i Amsterdamu, gdzie poznał wielu wybitnych uczonych i rozwijał swoje zainteresowania naukowe.
Portret Leibniza pędzla Bernharda Christopha Franckego, Brunszwik, Herzog Anton Ulrich-Museum, ok. 1700
Praca w Hanowerze i założenie Akademii Nauk
Po śmierci elektora Moguncji w 1676 roku Leibniz przeniósł się do Hanoweru, gdzie przez kolejne 40 lat pełnił funkcje radcy dworu i bibliotekarza. Odegrał także ważną rolę w rozwoju nauki niemieckiej, zakładając w 1700 roku w Berlinie Akademię Nauk z poparciem królowej Zofii Charlotty. Był jej pierwszym prezesem aż do 1711 roku.
Jego działalność naukowa była doceniana również poza Niemcami. W 1673 roku został członkiem Royal Society w Londynie, a w 1700 roku dołączył do Akademii Nauk w Paryżu.
Rachunek różniczkowy i kontrowersje z Newtonem
Leibniz jest współtwórcą rachunku różniczkowego i całkowego, co czyni go jednym z najwybitniejszych matematyków w historii. Pierwsze założenia rachunku różniczkowego opublikował w latach 80. XVII wieku. Jednakże Isaac Newton twierdził, że opracował te same metody wcześniej, co doprowadziło do kontrowersji o pierwszeństwo odkrycia. Obecnie uznaje się, że obaj uczeni doszli do tych samych wniosków niezależnie od siebie.
Filozofia Leibniza – Monadologia
Leibniz pozostawił po sobie również ogromny wkład w filozofię. Jego najważniejszym dziełem była opublikowana w 1714 roku „Monadologia”, w której przedstawił swoją teorię metafizyki. Monady, czyli „prawdziwe atomy” rzeczywistości, miały być samodzielnymi i zamkniętymi bytami. Leibniz podkreślał, że monady „nie mają okien” – nie oddziałują na siebie nawzajem, lecz każda z nich jest odzwierciedleniem całego wszechświata.
Ostatnie lata życia i dziedzictwo
Leibniz spędził swoje ostatnie lata w Hanowerze, nadal zajmując się nauką, filozofią i dyplomacją. W latach 1712–1714 przebywał w Wiedniu, gdzie został uhonorowany tytułem barona i mianowany radcą cesarskim. Próbował założyć tam akademię naukową, ale przedsięwzięcie to zakończyło się niepowodzeniem z powodu braku funduszy.
Mimo swojej sławy i wpływu, Leibniz zmarł 14 listopada 1716 roku w Hanowerze w samotności. Jego wkład w naukę, filozofię i dyplomację pozostaje jednak nieoceniony.
